Zapewnienie bezpieczeństwa ludności cywilnej przez organy władzy publicznej stanowi wyraz konstytucyjnej zasady ochrony życia, wyrażonej w art. 38 konstytucji RP. Wynika też z nakazu zapewniania bezpieczeństwa obywateli, zagwarantowanego w art. 5 konstytucji RP.
Organy samorządu terytorialnego pełnią pierwszoplanową rolę w ochronie ludności. Do ich zadań należą: zapewnienie bezpieczeństwa, wykrywanie i rozpoznawanie zagrożeń, zapewnienie warunków do ochrony ludności. Są też odpowiedzialne za ostrzeganie i alarmowanie ludności o zagrożeniach, tworzenie zasobów ochrony ludności oraz przygotowanie ich do funkcjonowania jako obrony cywilnej w czasie stanu wojennego lub wojny. Ustawa z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej (Dz. U. z 2024 r., poz. 1907) jest kluczowym elementem budowania jednego z ważniejszych komponentów bezpieczeństwa państwa, czyli obrony cywilnej.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 Ustawy z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej (Dz. U. z 2024 r., poz. 1907) Organami ochrony ludności są:
- terytorialne organy ochrony ludności:
- wójt (burmistrz, prezydent miasta),
- starosta,
- wojewoda,
- minister właściwy do spraw wewnętrznych.
- pozostałe organy ochrony ludności:
- marszałek województwa,
- minister kierujący działem administracji rządowej, któremu podlegają lub przez którego są nadzorowane:
- podmioty ochrony ludności,
- organy obsługiwane przez podmioty ochrony ludności.
Ochrona ludności – co to znaczy?
To system, który składa się z organów administracji publicznej. Wykonują one zadania, by zapewnić bezpieczeństwo ludności przez ochronę życia i zdrowia ludzi, mienia, infrastruktury niezbędnej dla zaspokojenia potrzeb bytowych, dóbr kultury i środowiska w sytuacji zagrożenia. Współtworzą go także podmioty wykonujące te zadania oraz siły i środki przeznaczone do ich realizacji.
Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej, w celu uporządkowania istniejącego stanu prawnego, wprowadza również definicje m.in. zasobów ochrony ludności, oceny ryzyka (zdefiniowanego w sposób odmienny niż na potrzeby zarządzania kryzysowego), zagrożenia, społecznej odporności oraz pomocy doraźnej i pomocy humanitarnej.
