Gmina Dygowo - ug.dygowo.pl

Park pałacowy naturalistyczny we Włościborzu - Włościbórz (Lustebuhr z niem.) to miejscowość o metryce średniowiecznej, wzmiankowana po raz pierwszy w 1381 roku.

Dawne lenno rodu von Rahmel, w którego posiadaniu było do roku 1738, kiedy sprzedane zostało radcy sprawiedliwości Heinrichowi von Broich. Później majątek był w posiadaniu rodzin von Eichmann, von Moritz, von Natzmer. Od 1820 r. do końca XIX w. należał do rodziny von Kameke, a od 1905 r. do rotmistrza Hugona Witte von Helden. W 1939 r. jako właściciel wymieniany jest dr Joachim von Rumker.

We Włościborzu warty obejrzenia jest zespół pałacowo-owy z pałacem z II połowy XIX w. (obecnie Dom Pomocy Społecznej) i iem naturalistycznym o powierzchni 10,83 ha. Dwór wzniesiony został w stylu neogotyckim. Składa się z dwóch połączonych szczytowo części. Wszystkie części dworu są podpiwniczone. otrzymał swój funkcyjny status w II poł. XIX w., kiedy to pewną część obszarów leśnych zagospodarowano ciągami spacerowymi, a naturalne ukształtowanie terenu w południowej i zachodniej części wykorzystano do urządzenia stawów. Jeden z nich o pow. całkowitej 3 ha posiada malowniczą wysepkę i piękny krajobrazowy układ zieleni otaczającej.

Układ był adekwatny do rezydencji pałacowej, która miała charakter pałacu myśliwskiego, czasowo użytkowanego przez magnacką rodzinę, stale zamieszkującą w Berlinie. jest szczególnie interesujący ze względu na obecność starych rzadkich drzew. Rosną tu m.in.: lipy, buki odmiany czerwonolistnej, jedlice, świerki ajańskie i sitkajskie, jodły białe, wejmutki, żywotnik zachodni, dąb szypułkowy, kasztanowce. Przy budynku rośnie miłorząb japoński rodzaju męskiego (Ginkgo biloba) i ponad 100-letnia daglezja. włościborski wraz z otaczającymi lasami, sadem rosnącym na południowo – wschodnich stokach morenowych oraz polami – jest wspaniałym, naturalnie wrysowanym współkomponentem krajobrazu. Z zewnątrz ma się wrażenie, że to las potężny porasta nieckę morenową, w której leży wieś.

W pobliżu wsi Włościbórz znajdują się również stanowiska archeologiczne, tj. 3 osady i kurhan z okresu średniowiecza:

• osada leżąca 0,3 km na zach. od skraju zabudowań wsi Włościbórz, w trójkącie dróg prowadzących ze wsi w kierunku rzeki Parsęty i drogi z Pobłocia do Bard. Chronologia: wczesne średniowiecze.
• osada leżąca w odległości 1 km na płn.-wsch. od zabudowań wsi w sąsiedztwie samotnej mogiły. Chronologia: wczesne średniowiecze.
• osada leżąca na zach. od wsi, na terenie obecnych zabudowań gospodarczych leśnictwa we Włościborzu. Chronologia: wczesne średniowiecze.
• kurhan o wysokości 5 m leżący przy drodze leśnej w odległości 1 km od zabudowań wsi Włościbórz . Chronologia: VII- poł. IX w.

Badania przeprowadzone na tych stanowiskach dostarczyły materiałów ceramicznych, które określają chronologię obiektów.

Park pałacowy naturalistyczny we Wrzosowie istnieje prawdopodobnie ok. 90 lat. Został założony przez byłych właścicieli niemieckiej rodziny Enckevort.

Na terenie parku znajdował się dwór z zabudowaniami gospodarczymi. W 1929 roku obejmował on 487,67 ha i liczył w 1925 roku 169 mieszkańców. Zajęcie znalazły tutaj 24 rodziny, z których 12 mieszkało we dworze. Do posiadłości ziemskich w 1939 roku należało 513,5 ha, w tym grunty orne, łąki, pastwiska i lasy. Posiadłość specjalizowała się w hodowli bydła i trzody chlewnej. Mleko odprowadzano do mleczarni, która znajdowała się blisko dworca. Znane wówczas było wspaniałe wrzosowskie mleko pod nazwą „Vorzugsmilch”. Wysyłane było nawet w butelkach do Kołobrzegu. Oprócz tego majątek posiadał własną gorzelnię. Dwór w 1814 roku nabył kupiec z Kołobrzegu Schroeder. Po jego śmierci, w 1890 r., dwór zakupił szczeciński fabrykant August Ahrens. W 1909 roku przeszedł on w ręce Macha, który sprzedał go Heinrichowi von Enckevort. W 1921 roku przekazał on swojemu synowi Ulrichowi von Enckevort, który zarządzał nim do 1945 roku. Pod koniec II wojny światowej istniejący niegdyś pałac został doszczętnie spalony w chwili oswobodzenia przez jeńców francuskich jako symboliczny akt odwetu za okrutne traktowanie, kiedy pracowali we Wrzosowie w charakterze robotników.

Wg niesprawdzonych dokładnie relacji oraz odczytu z mapy poniemieckiej wynika, że główną arterię parkową stanowiła szeroka, obsadzona drzewami i żywopłotami dookolna droga spacerów konnych. Do drogi okólnej dochodziły dwa główne ciągi spacerowe, przecinające park. W przestrzeniach między drogami mieściły się trawniki, nieregularne skupiska drzew i krzewów liściastych oraz iglastych. Przypuszcza się, że oprócz obecnie rosnących tu starych drzew, było wiele ciekawych gatunków obcego pochodzenia, które uległy zagładzie. Reliktem dawnego drzewostanu są wiąz płaczący i wejmutka. Obecnie w parku rośnie około 500 drzew w wieku od 70 – 100 lat, jedynym wyjątkiem jest okazały dąb szypułkowy o obwodzie 5 m, który może mieć około 200 lat. Przeważają tu lipy drobnolistne występujące zarówno pojedynczo jak i w grupach. Poza tym w parku rosną akacje, jesiony pospolite, brzozy, dęby i świerki. W bardzo skąpym podszycie występuje w przewadze bez oraz nieliczne egzemplarze krzewuszki kwiecistej.

Park naturalistyczny w Kłopotowie - Kłopotowo (Klaptow z niem.) to miejscowość o metryce średniowiecznej, stare lenno rodu von Rahmel.

ierwsza historyczna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1276 roku, kiedy to biskup kamieński Hermann von Gleichen wyliczał posiadłości i dochody kapituły kolegiackiej w Kołobrzegu. W 1650 roku właścicielem Kłopotowa był pułkownik Wedig von Bonin.

Później majątek był w posiadaniu rodzin von Natzmer, Zimmermann. W końcu XIX i na początku XX w. Kłopotowo należało do Karla Brauna, następnie zaś ok. 1910 roku zostało zakupione przez Hasso von Wedela, który w 1911 roku wzniósł obecny okazały dwór.

Dawny dwór von Wedelów jest budowlą modernistyczną z elementami północnego neorenesansu. Do dziś w jednej części budynku pozostały drewniane elementy. Wewnątrz zachowały się oryginalne malowane stropy, kominek i ozdobna posadzka. Sklepienie wnęki dekorowane jest kasetonami z namalowanymi znakami zodiaku. Dawniej w hallu umieszczone było duże drzewo genealogiczne rodu von Wedel – obecnie podobno znajduje się w muzeum. Z odnalezionego drzewa genealogicznego dawnych właścicieli Kłopotowa wynika, że posiadłość została zbudowana przez możny ród von Wedelów wywodzących się z Tuczna i blisko spokrewnionych z magnatami, koszalińsko – kołobrzeskimi baronami Kamykami. Po wojnie budynek ten służył jako ośrodek kolonijny. W 1919 roku w Kłopotowie przebywał zaprzyjaźniony z rodziną von Wedel feldmarszałek niemiecki Paul von Hindenburg. Na pamiątkę swego pobytu feldmarszałek posadził w parku dąb. Obok niego położono kamień, na którym wyryto napis w języku niemieckim: „Diese Eiche pflanzte am Mai 1919 Generalfeldmarschall von Hindenburg”.

Począwszy od kamienia idąc w głąb parku dojdzie się do miejsca, gdzie dawniej znajdował się staw, w którym hodowano karpie. Obecnie płynie tam niewielki strumyk. Historia powstania parku przy dworze i etapy przekształceń nie są znane. Z oceny układów przestrzennych wnioskować można, że park ma styl naturalistyczny. Rozprzestrzenia się na obszarze naturalnie pofałdowanym. Drzewostan parku liczący od 100 – 200 lat jest rodzimego pochodzenia. Rośnie tu kilka gatunków wierzb tj. krucha, biała, szara oraz olchy czarne. Na poboczu przeważają jesiony, wiązy polne, dęby szypułkowe i buki. Występuje też buk odmiany czerwonolistnej. Wśród drzew iglastych na uwagę zasługują dwa dorodne egzemplarze jodły białej oraz kilka świerków pospolitych.

Park dworski w Piotrowicach - Piotrowice (z niem. Peterfitz) to miejscowość o metryce średniowiecznej wzmiankowana po raz pierwszy w 1319 r. – należała wtedy do Hibertusa Glanzenapa, który sprzedał ją dziekanowi Kołobrzeskiej Kapituły Kolegiackiej Ludwicusowi de Wida, a ten z kolei wymienił w 1330 na część Czernina należącą do Wulfa Schmelingka.

W czasach późniejszych do II poł. XIX w. Piotrowice miały wspólnych właścicieli z Kłopotowem. W 1892 r. Piotrowice, już bez Kłopotowa, należały do Ernsta Otto. Na początku XX w. wsią władali członkowie rodu Braun, zaś w 1939 r. Fritz von Sydow.

W Piotrowicach zachowało się założenie podworskie, na które składa się dwór z mocno zmienionymi elewacjami, zbudowany w II poł. XIX w., zabudowania gospodarcze oraz park o powierzchni ok. 1 ha. Dawny dwór w Piotrowicach to budynek wzniesiony na rzucie prostokąta, całkowicie podpiwniczony, nakryty niskim dwuspadowym dachem. Przy wschodniej ścianie szczytowej – przerobiony z ryzalitu 5 – boczny ganek o konstrukcji ryglowej. Wnętrze dwutraktowe, częściowo z korytarzem, od strony wschodniej trzytraktowe. Wyposażenie architektoniczne stanowią gzymsy podokienne i kordonowe, elementy artykulacji pseudoryzalitu oraz widoczna konstrukcja ryglowa ganku przy ścianie wschodniej. Park dworski z II połowy XIX w. przy dworze to przede wszystkim skupienie buków zwyczajnych o fizjonomii lasu bukowego. W obrębie parku zarejestrowano obecność bluszczu zwyczajnego, śnieżyczki, przebiśnieg. Park nie przedstawia szczególnej wartości przyrodniczej.

W promieniu 2 km na północ od północnego skraju zabudowań wsi Piotrowice i 0,7 km na południowy zachód od wsi Pyszka, na lewym brzegu Parsęty, znajduje się osada z okresu średniowiecza, datowana na IX-X w. W 1913 roku w Piotrowicach, całkiem przypadkowo, znaleziono w naczyniu złoty naszyjnik z VI wieku n.e. Naszyjnik jest bardzo cennym znaleziskiem archeologicznym, waży 1883 g, ma lekko zgrubiałe końce, zdobiony jest odciskami półksiężycowego stempelka. Po wykupieniu go za 450 marek przez miasto Kołobrzeg z rąk prywatnych, tylko raz znalazł się w muzeum, a później przechowywany był w kasie pancernej miasta. Pokazywano zaś tylko jego wierną kopię z pozłacanego srebra. Obecnie naszyjnik prawdopodobnie znajduje się w Lubece.

Park w Pustarach o pow. 2,0 ha z dworem neoklasycystycznym z II połowy XIX w., do którego prowadzi aleja starych, ponad stuletnich kasztanowców.

Od strony północnej park graniczy z dużym stawem. Park tworzy głównie drzewostan bukowy, brak jest w nim warstwy krzewów. Od dworu do granicy parku biegnie aleja bukowo-dębowa. Znajdują się tu również modrzewie i jodła biała.

Park romantyczny w Skoczowie - Skoczów (Schötzow z niem.) to miejscowość o bardzo starej średniowiecznej metryce wzmiankowana już w XIII w.

Powstała z połączenia wsi wymienianych jako Zeliciz, Speprav, Zambowe, które w 1276 r. występują pod wspólną nazwą Schutsow. W XV w. Skoczów był własnością zakonnic z Kołobrzegu, następnie w XVI i XVII w. rodziny von Sager aż do jej wygaśnięcia w roku 1676, po czym stał się lennem rodu von Kronenfeldtów. Od 1811 r. właścicielem majątku był kupiec i konsul duński Friedrich Schroeder i jego spadkobiercy. Od II poł. XIX w. do II wojny światowej majątek należał do rodu von Blankenburg.

Należy sądzić, że ok. 1840 r. rozpoczęto budowę parku o swobodnych, krajobrazowo – naturalnych założeniach z fragmentami romantycznymi tj. stawem, źródełkiem z przewieszonym mostkiem. Park charakteryzuje się znacznym zbiorem drzew obcego pochodzenia. Początkowo park był tak skomponowany, że od strony dojazdowej z Wrzosowa widoczna była perspektywa w drzewostanie zamknięta białą bryłą romantycznego pałacyku. Z czasem dalsze dosadzenie i rozrastające się drzewa przysłoniły widok. Na obszarze parku rośnie kilka ciekawych gatunkowo i pokrojowo drzew: dąb szypułkowy, buk czerwony, żywotnik, jawor, jodła biała, topola kanadyjska, świerk kłujący, orzech, modrzew europejski, brzoza, lipa drobnolistna, kasztanowiec, dorodny okaz akacji drobnolistnej.

Na kamiennym cokole od strony parku wykuto datę budowy pałacu – 1838, źródła jako datę wzniesienia obiektu podają rok 1839. Okazały pałac neoklasycystyczny wzniesiony został na rzucie prostokąta, z dwiema loggiami przy elewacji ogrodowej tworzącymi wraz z korpusem kształt litery C oraz z dwiema wieżami, z których dzisiaj istnieje tylko wschodnia. Pałac jest budowlą całkowicie podpiwniczoną, dwukondygnacyjną, ściany murowane z cegły, stropy drewniane. Korpus nakryty został dachem czterospadowym, loggie – osobnymi dachami trzyspadowymi, wieża – namiotowym. Fasada pałacu jest symetryczna, dziesięcioosiowa. W tympanonie fasady znajduje się płaskorzeźba z otoczonym wicią roślinną herbem rodziny von Blankenburg (głowa kozła). Wnętrze zaplanowano w układzie częściowo dwu, a częściowo dwu i półtraktowym. W przednim trakcie na osi usytuowany jest hall, natomiast w części zachodniej całą szerokość budynku zajmuje dawna sala balowa. Dawniej pałac był o jedną kondygnację niższy. W 1908 r. pałac został przebudowany i podwyższony.