Gmina Dygowo - ug.dygowo.pl

Płynąca przez gminę Dygowo łososiowa rzeka Parsęta, już od lat, przyciąga swymi zasobami rzesze wędkarzy, którzy zjeżdżają na teren gminy niemal z całej Polski.

W związku z tym łosoś to wiodący element herbu gminy Dygowo. To właśnie w Dygowie organizowana jest impreza pod nazwą "Biesiada łososiowa", w trakcie tej imprezy odbywają się zawody wędkarskie, konkurs na potrawę rybną, konkurs plastyczny po hasłem "Łosoś królewska ryba", oraz inne atrakcje z łososiem w tle.

Ta powszechność łososia w gminie Dygowo zaowocowała pojawieniem się w Dygowie pomnika łososia będącego wyrazem hołdu dla jednej z najszlachetniejszych polskich rzek - "Parsęty" i jej szlachetnych zasobów, jakimi są królewskie łososie. Autorem dygowskiego pomnika jest artysta plastyk Romuald Wiśniewski. Jak powstawał pomnik? można to zobaczyć na załączonych zdjęciach.

Prawda czy legenda?

• zdjęcie, ze sprzętem wędkarskim, zrobione pod pomnikiem gwarantuje udany połów
• zdjęcie zrobione ze złowionymi rybami, gwarantuje kolejny udany połów
• zdjęcie zrobione przed pomnikiem przez zakochanych gwarantuje dalszy rozwój uczucia
• zdjęcie nowożeńców zrobione przed pomnikiem to pewność rychłego potomstwa

INFORMACJE PRZYRODNICZE

Występowanie

W północnej części Atlantyku, w rzekach Ameryki Północnej, w Europie od Portugalii po Morze Białe, Północne i Bałtyk. W jeziorach Ładoga i Onega tworzy formy wyłącznie słodkowodne.

• łosoś pospolity
• łosoś europejski
• łosoś atlantycki

Opis

Linia boczna dobrze widoczna. Ciało wydłużone o smukłym trzonie ogonowym. Łuski drobne, 120-130 wzdłuż linii bocznej, 11-15 (najczęściej 12-14) pomiędzy płetwą tłuszczową a linią boczną. Stosunkowo mała spiczasta głowa z szerokim wycięciem gębowym, sięgającym tylnej krawędzi oka. Wszystkie wyrostki skrzelowe pierwszej pary łuków skrzelowych są pałeczkowate. Głowa z wielką i silnie uzębioną paszczą. Płaszczyzna lemiesza bez zębów. Na jego trzonie występuje długi rząd zębów, łatwo wypadających wraz ze starzeniem się ryby. Dolna szczęka dorosłych samców zakończona jest chrzestnym, wykrzywionym do tyłu hakiem (kufa), wciskającym się głęboko w jamę podniebienia. Na linii grzbietu występuje mała, czerwonawoszarawa płetwa tłuszczowa (charakterystyczna dla łososiowatych). Podczas okresu tarła samce zmieniają ubarwienie na czerwonawe, a żuchwa przybiera kształt haka. Młode posiadają na bokach ciemne i czerwone plamki. Osobniki dorosłe posiadają nieregularne czarne plamy na górnej połowie ciała. Dorastają do rozmiarów 150 cm i 24 kg. Według ustnych przekazów łososie z populacji drawskiej (zwane również królewskimi) osiągały 150 cm i aż 46 kg wagi.

Odżywianie

Łosoś jest rybą drapieżną, początkowo żywi się skorupiakami planktonowymi i larwami owadów, później mniejszymi rybami oraz skorupiakami.

Rozród

Typowa ryba anadromiczna tzn. wędrująca na czas rozrodu z mórz do rzek. W czasie tej wędrówki łososie kierują się zapachem wody w miejscu, w którym przyszły na świat. W trakcie przekraczania granicy wód słodkich i słonych dokonują się w ich organizmach zmiany biochemiczne i fizjologiczne. W trakcie wędrówki nie pobierają pokarmu. Tarło odbywa się jesienią, w zimnej , dobrze natlenionej wodzie o silnym prądzie. Ikra w liczbie do 30 000 ziaren (o średnicy 4-7 mm) jest składana do jamek wygrzebanych przez samicę w piaszczystym lub kamienistym dnie. Larwy wykluwają się wiosną. Maja one długość około 2 cm. Okres resorbcji woreczka żółtkowego trwa około 40 dni. Po tarle wiele osobników ginie. Osobniki młode spędzają w rzekach 2-3 lata, następnie wędrują do morza, przybierają wtedy barwę szarozieloną na grzbiecie i srebrzystobiałą na bokach i brzuchu (tzw. stadium smolt). W morzu spędzają kolejne 2-3 lata, po czym wracają do tej samej rzeki na tarło.

Zagrożenia i ochrona

Zagrożeniami dla łososi w czasie wędrówki są zapory wodne. Niegdyś liczny w rzekach dorzecza Odry i Wisły. Populacja łososia w polskich rzekach całkowicie wyginęła w połowie lat 80. XX w. Było to związane z zanieczyszczeniem tarlisk spowodowanym odmulaniem zbiornika Kamienna (1981 i 1982) na rzece Drawie w dorzeczu Odry. Przegradzanie i pogarszająca się jakość wód Drawy stanowiło poważne zagrożenie dla ostatniej ostoi polskiego łososia (na wiślańską populację łososia katastrofalny wpływ miało wybudowanie zapory we Włocławku). Ostatnie tarlaki obserwowano w Drawie w 1985, ostatnie łososie w stadium par złowiono w 1987. W 1995 rozpoczęto program restytucji łososia w polskich rzekach, materiał zarybieniowy pozyskano z łotewskiej rzeki Dźwiny. W 1997 stwierdzono w Drawie obecność gniazd tarłowych. Mimo sukcesu, obecny w polskich rzekach łosoś nadal jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, znaczącą poprawę sytuacji może zapewnić jedynie dalsza wyraźna poprawa jakości wód, udrożnienie rzek, udostępnienie tarlisk, racjonalna polityka rybacka oraz walka z kłusownictwem.

OCHRONA ŁOSOSIA

Łosoś to jedna z najszlachetniejszych ryb słodkowodno-morskich, zagrożona wyginięciem, obecnie, dzięki wspólnemu wysiłkowi naukowców i praktyków, ryba ta powoli zaczyna powracać do naszych rzek - musimy jednak pomóc jej przetrwać! Kłopoty dzikiego łososia zaczęły się właśnie w rzekach. Na początku XX stulecia rzek, gdzie tarły się i dorastały łososie, uchodziło do Bałtyku około 70. Dzisiaj tylko 30 i żadna z nich nie wpływa do Bałtyku Południowego. Przyczyny to przede wszystkim budowa elektrowni wodnych i zanieczyszczenia rzek. W ostatnich latach sytuacja dzikiego łososia stała się tym bardziej alarmująca, że do istniejących już problemów doszedł jeszcze jeden, bardzo poważny - jest nim tajemnicza choroba M 74 powodująca zwiększoną śmiertelność wśród larw łososia.

Występujące od wieków naturalne populacje tej ryby podlegały odłowom gospodarczym, a rybactwo łososiowe było istotnym czynnikiem kształtującym dochody nadrzecznych miast i wsi. Również dzisiaj morskie rybactwo przybrzeżne w znacznej mierze bazuje na tych gatunkach, których rola -wobec regresji populacji dorsza - wciąż wzrasta. Gatunki takie jak łosoś i troć mają olbrzymie znaczenie wędkarskie, w oparciu o nie rozwija się turystyka, mająca szansę stać się coraz istotniejszym elementem dochodów regionów, gdzie ryby te występują. Ryby wędrowne są także bardzo istotnym czynnikiem wzbogacającym różnorodność biologiczną naszych rzek i strumieni, są ważnym elementem ekologii wód płynących. Niestety na skutek licznych zagrożeń wiele z nich uległo zagładzie (łosoś) lub poważnemu ograniczeniu liczebności (troć). Oba te gatunki są dzisiaj zależne od czynnych działań ochronnych, do których zaliczyć można m.in.: sztuczny wychów, zarybienia, ochronę wód przez zanieczyszczeniami oraz kłusownictwem rybackim.

W ostatnich latach po udanej restytucji łososia coraz większą wagę przywiązuje się do zapewnienia możliwości naturalnego rozrodu tych anadromicznych ryb. Skoncentrowanie się na ochronie naturalnego tarła ma wiele zalet:

• uniezależnia w większym stopniu występowanie cennych gatunków od działalności człowieka
• zapewnia uporządkowanie puli genowej populacji, co jest szczególnie ważne wobec zjawiska "homingu", powszechnego u opisywanych gatunków
• zapewnia przetrwanie najsilniejszym i najlepiej przystosowanym osobnikom, które po osiągnięciu dojrzałości są nośnikiem najbardziej wartościowego materiału genetycznego
• w odpowiednich warunkach skuteczność naturalnego tarła może dorównać ilościowo rozrodowi sztucznemu
• tarliska łososi i troci mogą być prawdopodobnie wykorzystane przez inne cenne gatunki litofilne (lipień, strzebla potokowa, minogi) przyczyniając się do zachowania różnorodności biologicznej